Η ΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ
Η άρθρωση του ισχίου είναι σημαντική άρθρωση για τις δραστηριότητες της μεταφοράς του βάρους του σώματος και τη βάδιση. Όπως και ο ώμος είναι κινητική άρθρωση. Διαφέρει όμως από τον ώμο, γιατί οι αρθρικές επιφάνειες της κοτύλης και της κεφαλής του μηριαίου οστού εφαρμόζουν άριστα με αποτέλεσμα η άρθρωση του ισχίου να είναι σταθερή, αλλά με εύρος κίνησης μικρότερο από τον ώμο. Η άρθρωση του ισχίου είναι τριαξονική και επιτρέπει κινήσεις σε όλα τα επίπεδα.
Το μηριαίο οστό
Είναι μακρύ οστό και φέρει στη μέση το σώμα και δύο άκρα, το άνω και το κάτω. Το πίσω χείλος από το σώμα είναι τραχύ σε όλο του το μήκος και αποτελεί την τραχεία γραμμή. Η άνω επίφυση του μηριαίου οστού συνίσταται σε σφαιρική αρθρική επιφάνεια, την κεφαλή. Στη βάση της κεφαλής υπάρχει μια αύλακα, ο ανατομικός αυχένας, για την πρόσφυση του αρθρικού θύλακα της άρθρωσης του ισχίου. Η κεφαλή και ο αυχένας σχηματίζουν με το σώμα του οστού πολύ αμβλεία γωνία στον άνδρα και μικρότερη γωνία στη γυναίκα. Στο σημείο της ένωσης του αυχένα με το σώμα παρατηρούμε δύο αποφύσεις, τον μεγάλο και μικρό τροχαντήρα. Ο μεγάλος βρίσκεται προς τα πάνω και έξω. Ο μικρός βρίσκεται προς τα μέσα και πίσω. Η κάτω επίφυση φέρει δύο μεγάλα ογκώματα, τον εξωτερικό και τον εσωτερικό κόνδυλο. Αυτοί αρθρώνονται με τους κονδύλους της κνήμης και εμπρός με την επιγονατίδα. Χωρίζονται μεταξύ τους με τη μεσοκονδύλιο εντομή. Μέσα στη μεσοκονδύλιο εντομή εισέρχεται κατά την έκταση του γόνατος η μεσοκονδύλιος άκανθα της κνήμης, οπότε και τελειώνει η έκταση. Στη φάση αυτή η κνήμη και ο μηρός βρίσκονται σε ευθεία γραμμή.
Η κοτύλη
Το λαγόνιο ή ιλιακό οστό έχει σχήμα ανώμαλου τετράπλευρου και παρουσιάζει δύο επιφάνειες, την εξωτερική και την εσωτερική. Στο κέντρο της η εξωτερική επιφάνεια, παρουσιάζει κοιλότητα, η οποία έχει βάθος και ονομάζεται κοτύλη. Με την κοτύλη αρθρώνεται η κεφαλή του μηριαίου οστού.
Οι σύνδεσμοι της άρθρωσης του ισχίου
Ο θυλακοειδής σύνδεσμος
Αυτός περιβάλλει όλη την άρθρωση, είναι λίγο χαλαρός και εκφύεται κυκλικά από το χείλος της κοτύλης και καταφύεται στον ανατομικό αυχένα του μηριαίου.
Ο λαγονομηρικός σύνδεσμος
Ο λαγονομηρικός σύνδεσμος εκφύεται από την πρόσθια κάτω λαγόνιο άκανθα και καταφύεται στο μεταξύ των δύο τροχαντήρων πρόσθιο χώρο του μηριαίου οστού.
Ο ηβομηρικός σύνδεσμος
Ο σύνδεσμος αυτός εκφύεται από το ηβικό οστό και καταφύεται στο μικρό τροχαντήρα.
Ο ισχιομηρικός σύνδεσμος
Ο σύνδεσμος αυτός καλύπτει τον αρθρικό θύλακα από την πίσω πλευρά. Εκφύεται από την οφρύ της κοτύλης και καταφύεται στον τροχαντήριο βόθρο.
Ο στρογγύλος σύνδεσμος
Ο σύνδεσμος είναι μέσα στον αρθρικό θύλακα της άρθρωσης. Εκφύεται από τον κοτυλιαίο βόθρο και καταφύεται στην κεφαλή του μηριαίου οστού.
Οι κινήσεις της άρθρωσης του ισχίου
Η άρθρωση του ισχίου με όλους τους συνδέσμους, που περιγράφηκαν πιο πάνω, αλλά και την ίδια την ανατομική της κατασκευή παρουσιάζει σε σχέση με την άρθρωση του ώμου μικρότερη κινητικότητα, αλλά αυξημένη σταθερότητα. Έτσι χρειάζονται πολύ μεγάλα φορτία, για να απομακρυνθεί το ένα οστό από το άλλο και μπορεί να κρατήσει το βάρος του ανώτερου μέρους του σώματος. Η άρθρωση του ισχίου επιτρέπει κινήσεις και στα τρία επίπεδα, γύρω από τους τρεις άξονες του χώρου.
Η κάμψη
Κάμψη είναι η κίνηση της άρσης του ποδιού προς τα εμπρός, που γίνεται στο οβελιαίο (προσθιο-οπίσθιο) επίπεδο και γύρω από τον μετωπιαίο άξονα. Αν το γόνατο είναι σε κάμψη, το εύρος τροχιάς είναι 120 μοίρες, αν είναι σε έκταση 90 μοίρες. Το εύρος κίνησης είναι μικρότερο εξαιτίας της τάσης που αναπτύσσεται στους ισχιοκνημιαίους μυς. Η κάμψη περιορίζεται από την επαφή της πάνω μοίρας της πρόσθιας επιφάνειας του μηρού με το πρόσθιο χείλος της κοτύλης. Πρωταγωνιστές καμπτήρες του ισχίου είναι ο λαγονοψοΐτης και ο ορθός μηριαίος μυς. Στην κίνηση βοηθάει και ο ραπτικός.
Οι καμπτήρες μύες του ισχίου
1. Ο λαγονοψοΐτης
Εκφύεται από τις πλάγιες επιφάνειες των σωμάτων των σπονδύλων και από τις εγκάρσιες αποφύσεις του δωδέκατου θωρακικού και όλων των οσφυϊκών σπονδύλων, από το έσω χείλος της λαγόνιας ακρολοφίας και από τον έσω λαγόνιο βόθρο. Καταφύεται στο μικρό τροχαντήρα του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Κάμψη του ισχίου, πρόσθια κλίση της λεκάνης. Ο θύλακος του λαγονοψοΐτη είναι ο μεγαλύτερος θύλακος του ανθρώπινου σώματος.
2. Ο ορθός μηριαίος
Είναι η μια από τέσσερις μοίρες του τετρακεφάλου. Εκφύεται από την πρόσθια κάτω λαγόνια άκανθα και καταφύεται στο κνημιαίο κύρτωμα. Η ενέργειά του είναι κάμψη του ισχίου και έκταση του γόνατος.
3. Ο ραπτικός
Εκφύεται από την πρόσθια άνω λαγόνιο άκανθα και καταφύεται προς τα έσω του κνημιαίου κυρτώματος. Ενέργεια: Κάμψη, απαγωγή και έξω στροφή στο ισχίο, κάμψη και έσω στροφή στην κνήμη.
Η έκταση και η υπερέκταση
Έκταση είναι η αντίθετη κίνηση της κάμψης. Το πόδι επανέρχεται στην αρχική θέση. Η κίνηση αυτή περιορίζεται από την τάση του λαγονομηρικού συνδέσμου. Πρωταγωνιστές εκτείνοντες του ισχίου είναι ο μεγάλος γλουτιαίος και οι ισχιοκνημιαίοι μύες (δικέφαλος, ημιυμενώδης, ημιτενοντώδης). Υπερέκταση είναι η κίνηση του μηριαίου οστού προς τα πίσω στο οβελιαίο επίπεδο. Το εύρος τροχιάς είναι 15 μοίρες. Η κίνηση της υπερέκτασης γίνεται από τους ισχιοκνημιαίους μύες και τον μεγάλο γλουτιαίο.
Οι εκτείνοντες μύες του ισχίου
1. Ο μεγάλος γλουτιαίος
Αυτός μαζί με το μέσο και μικρό γλουτιαίο σχηματίζει τους γλουτούς. Εκφύεται από την πάνω μοίρα της έξω επιφάνειας του λαγόνιου οστού και το πλάγιο χείλος του ιερού οστού και του κόκκυγα και καταφύεται στην πάνω μοίρα της τραχείας γραμμής του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Εκτείνει, υπερεκτείνει το μηρό και τον στρέφει προς τα έξω.
2. Ο ημιτενοντώδης
Εκφύεται από το ισχιακό κύρτωμα και καταφύεται στο κνημιαίο κύρτωμα (προς τα έσω). Ενέργεια: Έκταση του ισχίου και κάμψη του γόνατος.
3. Ο ημιυμενώδης
Εκφύεται από το ισχιακό κύρτωμα και καταφύεται πίσω από τον έσω κόνδυλο της κνήμης. Ενέργεια: Έκταση του ισχίου και κάμψη του γόνατος.
4. Ο δικέφαλος μηριαίος
Εκφύεται με δύο κεφαλές. Από το ισχιακό κύρτωμα (μεγάλη κεφαλή) και από τη μέση της τραχείας γραμμής του μηριαίου οστού (μικρή κεφαλή) και καταφύεται στην κεφαλή της περόνης. Ενέργεια: Έκταση του ισχίου και κάμψη του γόνατος.
Η απαγωγή
Είναι η απομάκρυνση του μηρού από τη μέση γραμμή (άρση του ποδιού προς το πλάι). Η κίνηση γίνεται στο μετωπιαίο επίπεδο και σε ένα προσθιοπίσθιο άξονα. Το εύρος τροχιάς είναι 45 μοίρες και περιορίζεται από την τάση του ηβομηρικού συνδέσμου. Η απαγωγή γίνεται από το μέσο και μικρό γλουτιαίο και από τον τείνοντα την πλατεία περιτονία, όταν το γόνατο είναι σε έκταση.
Οι απαγωγοί μύες του ισχίου
1. Ο μέσος γλουτιαίος
Βρίσκεται κάτω από το μεγάλο γλουτιαίο μυ και μέρος του κάτω από το δέρμα. Εκφύεται από τη λαγόνια ακρολοφία και την πάνω μοίρα της έξω επιφάνειας του λαγονίου οστού και καταφύεται στο μεγάλο τροχαντήρα του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Είναι πρωταγωνιστής μυς στην κίνηση της απαγωγής και στρέφει το μηρό προς τα έσω.
2. Ο μικρός γλουτιαίος
Αυτός εκφύεται από όλη την έξω επιφάνεια του λαγόνιου οστού και καταφύεται στο μεγάλο τροχαντήρα του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Είναι ίδια με αυτή του μέσου γλουτιαίου μυ.
3. Ο τείνων την πλατεία περιτονία
Αυτός εκφύεται από την πρόσθια πάνω λαγόνιο άκανθα και καταφύεται στον έξω κόνδυλο της κνήμης. Ενέργεια: Βοηθάει στην απαγωγή και κάμψη του ισχίου.
Η προσαγωγή
Είναι η επιστροφή από την κίνηση της απαγωγής. Το εύρος τροχιάς είναι 45 μοίρες, αλλά η κίνηση μπορεί να συνεχιστεί ακόμα 25 μοίρες πέρα από την ανατομική θέση, όταν συνοδεύεται από κάποια κάμψη ή έκταση. Η προσαγωγή περιορίζεται από την τάση του στρογγύλου και του λαγονομηρικού συνδέσμου. Πρωταγωνιστές μύες της προσαγωγής είναι ο μακρός προσαγωγός, ο μέγας, ο ισχνός, ο βραχύς προσαγωγός και ο κτενίτης.
Οι προσαγωγοί μύες του ισχίου
Βρίσκονται στην εσωτερική πλευρά του μηρού, τοποθετημένοι σαν σφήνα ανάμεσα στην ομάδα των εκτεινόντων και των καμπτήρων.
Χωρίζονται σε τρεις στιβάδες:
- Η επιπολής στιβάδα, που σχηματίζεται από τον κτενίτη, τον μακρό προσαγωγό και τον ισχνό μυ.
- Η μέση στιβάδα, που σχηματίζεται από τον βραχύ προσαγωγό μυ.
- Η εν τω βάθει στιβάδα, που σχηματίζεται από τον μέγα προσαγωγό μυ.
1. Ο κτενίτης
Εκφύεται από το ηβικό οστό και καταφύεται στην τραχεία γραμμή (πάνω μοίρα) του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Προσαγωγή του ισχίου.
2. Ο μακρός προσαγωγός
Εκφύεται από το ηβικό οστό και καταφύεται στη μέση της τραχείας γραμμής του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Προσαγωγή του ισχίου.
3. Ο βραχύς προσαγωγός
Εκφύεται από το ηβικό οστό και καταφύεται στην πάνω μοίρα της τραχείας γραμμής του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Προσαγωγή του ισχίου.
4. Ο μέγας προσαγωγός
Εκφύεται από το ισχιακό και ηβικό οστό και καταφύεται σε όλο το μήκος της τραχείας γραμμής του μηριαίου οστού. Ενέργεια: Προσαγωγή του ισχίου.
5. Ο ισχνός προσαγωγός
Εκφύεται από το ηβικό και ισχιακό οστό και καταφύεται στην άνω μοίρα της έσω επιφανείας της κνήμης. Ενέργεια: Προσάγει τον μηρό, συνεργαζόμενος με τον κτενίτη.
Η έξω στροφή
Είναι κίνηση του ποδιού, που γίνεται προς τα έξω στο εγκάρσιο επίπεδο και σε ένα κατακόρυφο άξονα. Το εύρος τροχιάς είναι 45 μοίρες και περιορίζεται από την τάση του στρογγύλου και του λαγονομηρικού συνδέσμου. Γίνεται από τους έξω στροφείς του ισχίου.
Οι έξω στροφείς μύες του ισχίου
Αυτοί είναι: ο απιοειδής, οι δύο θυροειδείς, ο άνω και κάτω δίδυμος και ο τετράγωνος μηριαίος. Οι μύες αυτοί, όταν ενεργούν, στρέφουν το ισχίο προς τα έξω.
Η έσω στροφή
Είναι κίνηση του ποδιού που γίνεται προς τα μέσα στο εγκάρσιο επίπεδο και σε ένα κατακόρυφο άξονα και περιορίζεται από την τάση του ισχιομηρικού συνδέσμου. Όπως και στην περίπτωση της έξω στροφής το εύρος τροχιάς είναι 45 μοίρες. Η κίνηση γίνεται από το μέσο και μικρό γλουτιαίο.