Η ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΔΙ
Το κάτω μέρος του ποδιού στηρίζει το βάρος του σώματος και κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων δέχεται αρκετά φορτία. Για το λόγο αυτό είναι κατασκευασμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίζει άνετη μεταφορά του βάρους αλλά και σταθερότητα. Το γόνατο συνδέεται με το πόδι με δύο μακριά οστά, την κνήμη και την περόνη.
Η κνήμη και η περόνη
Τα οστά αυτά περιγράφονται με λεπτομέρεια ανωτέρω.
Τα οστά του ποδιού
Το πόδι αποτελείται από τρία μέρη, τον ταρσό, το μετατάρσιο και τα δάχτυλα. Ο ταρσός αποτελείται από εφτά μικρά οστά, που είναι ταξινομημένα σε τρεις σειρές. Η πρώτη σειρά βρίσκεται πίσω και την αποτελούν ο αστράγαλος προς τα πάνω και η πτέρνα προς τα κάτω. Η δεύτερη σειρά, που βρίσκεται στη μέση, αποτελείται από το σκαφοειδές οστό. Η τρίτη σειρά, που βρίσκεται εμπρός, αποτελείται από τέσσερα οστά (και από το μεγάλο προς το μικρό δάκτυλο) λέγονται πρώτο σφηνοειδές, δεύτερο σφηνοειδές, τρίτο σφηνοειδές και κυβοειδές.
Ο αστράγαλος είναι ανώμαλο οστό. Αρθρώνεται προς τα πάνω με την κνήμη, προς τα έξω με την περόνη, προς τα κάτω με την πτέρνα και προς τα εμπρός με το σκαφοειδές.
Η πτέρνα είναι το μεγαλύτερο από τα οστά του ποσού. Η πρόσθια επιφάνεια αρθρώνεται με το κυβοειδές, η οπίσθια χρησιμεύει για την κατάφυση του Αχιλλείου τένοντα, η πάνω αρθρώνεται με την κάτω επιφάνεια του αστραγάλου και η κάτω βλέπει προς το έδαφος. Το σκαφοειδές αρθρώνεται εμπρός με τα τρία σφηνοειδή και πίσω με τον αστράγαλο.
Το μετατάρσιο αποτελείται από πέντε μακριά οστά. Από μέσα προς τα έξω αυτά λέγονται: πρώτο, δεύτερο, τρίτο, τέταρτο και πέμπτο μετατάρσιο. Τα τρία μετατάρσια αρθρώνονται με τα τρία σφηνοειδή, τα δε δύο τελευταία με το κυβοειδές.
Τα δάχτυλα του ποδιού αποτελούνται και αυτά, όπως τα δάχτυλα του χεριού, από τις φάλαγγες. Το μεγάλο δάχτυλο έχει δύο φάλαγγες, ενώ τα άλλα δάχτυλα τρεις. Οι φάλαγγες ονομάζονται από πίσω προς τα εμπρός πρώτη, δεύτερη και τρίτη.
Οι αρθρώσεις του ποδιού
Η ποδοκνημική άρθρωση
Είναι μονοαξονική άρθρωση. Σχηματίζεται από την πάνω αρθρική επιφάνεια του αστραγάλου και τις αρθρικές επιφάνειες των κάτω άκρων της κνήμης και περόνης. Σύνδεσμοι της άρθρωσης είναι ο θυλακοειδής σύνδεσμος, που περιβάλλει ολόκληρη την άρθρωση και οι δύο πλάγιοι επικουρικοί σύνδεσμοι, ο έσω πλάγιος (δελτοειδής) και ο έξω πλάγιος. Οι κινήσεις που γίνονται στην ποδοκνημική άρθρωση είναι 30 με 50 μοίρες πελματιαία κάμψη και 20 μοίρες ραχιαία κάμψη.
Οι αρθρώσεις υπαστραγαλική (αστραγαλοπτερνική) και μεσοταρσική
Η υπαστραγαλική άρθρωση σχηματίζεται από την έσω αρθρική επιφάνεια του αστραγάλου με την πάνω αρθρική επιφάνεια της πτέρνας. Η κίνηση που γίνεται στην άρθρωση αυτή είναι κίνηση ολίσθησης.
Η μεσοταρσική άρθρωση σχηματίζεται από τις πρόσθιες αρθρικές επιφάνειες του αστράγαλου και της φτέρνας και τις οπίσθιες αρθρικές επιφάνειες του κυβοειδούς και σκαφοειδούς οστού. Λειτουργικά οι δύο αυτές αρθρώσεις (υπαστραγαλική και μεσοταρσική), δεν μπορούν να ξεχωριστούν, γιατί οι κινήσεις που επιτρέπουν είναι σύνθετες κινήσεις, που γίνονται στο πρόσθιο και οπίσθιο μέρος του ποδιού και αναφέρονται και στα τρία επίπεδα.
Οι μεταταρσιοφαλαγγικές αρθρώσεις
Οι μεταταρσιοφαλαγγικές αρθρώσεις σχηματίζονται από τις αρθρικές επιφάνειες των μεταταρσίων οστών και από τις αρθρικές επιφάνειες των πρώτων φαλάγγων των δαχτύλων. Οι αρθρώσεις αυτές είναι ίδιες με τις αρθρώσεις του χεριού και επιτρέπουν κινήσεις κάμψης – έκτασης – υπερέκτασης, απαγωγής και προσαγωγής.
Οι αρθρώσεις των φαλάγγων των δαχτύλων
Αυτές σχηματίζονται από τις αρθρικές επιφάνειες των φαλάγγων των δαχτύλων. Είναι δύο αρθρώσεις για το μεγάλο δάχτυλο και τρεις για τα άλλα δάχτυλα. Οι αρθρώσεις αυτές δεν είναι τόσο σημαντικές, όσο οι αρθρώσεις του χεριού.
Οι κινήσεις των αρθρώσεων του ποδιού
Οι κινήσεις της ποδοκνημικής άρθρωσης
Η πελματιαία κάμψη
Είναι η κίνηση που γίνεται στο οβελιαίο επίπεδο γύρω από ένα μετωπιαίο άξονα. Η κίνηση γίνεται προς την πελματιαία επιφάνεια του ποδιού. Οι μύες που ενεργούν στην πελματιαία κάμψη είναι ο γαστροκνήμιος, ο υποκνημίδιος και ο μακρός περονιαίος.
Οι μύες
- Ο γαστροκνήμιος. Εκφύεται από την κατώτερη μοίρα της οπίσθιας επιφάνειας του μηριαίου οστού και καταφύεται με ισχυρό τένοντα, τον Αχίλλειο, στην οπίσθια επιφάνεια της πτέρνας. Ενέργεια: Πελματιαία κάμψη της ποδοκνημικής.
- Ο υποκνημίδιος. Εκφύεται από την ανώτατη μοίρα της οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης και περόνης και καταφύεται με τον Αχίλλειο τένοντα στην οπίσθια επιφάνεια της πτέρνας. Ενέργεια: Πελματιαία κάμψη της ποδοκνημικής.
- Ο μακρός πελματικός. Εκφύεται από την κατώτατη μοίρα της τραχείας γραμμής του μηριαίου οστού και καταφύεται με τον Αχίλλειο τένοντα στην οπίσθια επιφάνεια της πτέρνας. Ενέργεια: Πελματιαία κάμψη της ποδοκνημικής.
Η ραχιαία κάμψη
Είναι η κίνηση που γίνεται στο οβελιαίο επίπεδο προς τη ραχιαία επιφάνεια του ποδιού. Πρωταγωνιστής μυς της ραχιαίας κάμψης είναι ο πρόσθιος κνημιαίος.
Οι μύες
- Ο πρόσθιος κνημιαίος. Εκφύεται από την πάνω μοίρα της έξω επιφάνειας της κνήμης και καταφύεται στη ραχιαία επιφάνεια του πρώτου σφηνοειδούς και του πρώτου μεταταρσίου. Ενέργεια: Ραχιαία κάμψη της ποδοκνημικής και ανάσπαση του έσω χείλους.
Οι κινήσεις των αρθρώσεων του ταρσού
Οι κινήσεις αυτές γίνονται στις αρθρώσεις υπαστραγαλική, μεσοτάρσια και τις άλλες αρθρώσεις του ταρσού. Συνδυάζονται όμως πάντα με κινήσεις στην ποδοκνημική άρθρωση. Η ραχιαία κάμψη και η πελματιαία κάμψη συνοδεύουν τις κινήσεις της ποδοκνημικής.
Η ανάσπαση έσω χείλους
Είναι η κίνηση ανύψωσης του εσωτερικού μέρους του ποδιού ή στροφή στις αρθρώσεις του ταρσού με στροφή του πρόσθιου μέρους του ποδιού προς τα μέσα. Όταν το πόδι είναι σε πελματιαία κάμψη, η κίνηση γίνεται με πρωταγωνιστή τον οπίσθιο κνημιαίο, ενώ, όταν είναι σε ραχιαία κάμψη, γίνεται με πρωταγωνιστή τον πρόσθιο κνημιαίο.
Οι μύες
Ο οπίσθιος κνημιαίος. Εκφύεται από την πάνω μοίρα της οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης και περόνης και καταφύεται στο σκαφοειδές οστό. Ενέργεια: Πελματιαία κάμψη, ανάσπαση έσω χείλους. Διατηρεί την ποδική καμάρα.
Η ανάσπαση έξω χείλους
Είναι η αντίθετη κίνηση. Είναι η κίνηση ανύψωσης του εξωτερικού μέρους του ποδιού ή στροφή στις αρθρώσεις του ταρσού με στροφή του πρόσθιου μέρους του ποδιού προς τα έξω. Οι μύες που ενεργούν είναι οι περονιαίοι (μικρός, μακρύς, τρίτος).
Οι μύες
- Ο μακρός περονιαίος. Εκφύεται από τον έξω κόνδυλο της κνήμης και την πάνω μοίρα της έξω επιφάνειας της περόνης και καταφύεται στην πελματιαία επιφάνεια του πρώτου μεταταρσίου. Ενέργεια: Πελματιαία κάμψη της ποδοκνημικής και ανάσπαση του έξω χείλους.
- Ο μικρός περονιαίος. Εκφύεται από την κάτω μοίρα της έξω επιφάνειας της περόνης και καταφύεται στη βάση του πέμπτου μεταταρσίου. Ενέργεια: Η ίδια με τον μακρό περονιαίο μυ.
- Ο πρόσθιος ή τρίτος περονιαίος. Εκφύεται από την κάτω μοίρα της έσω επιφάνειας της περόνης και καταφύεται στην ραχιαία επιφάνεια του πέμπτου μεταταρσίου. Ενέργεια: Ραχιαία κάμψη της ποδοκνημικής και ανάσπαση του έσω χείλους.
Οι κινήσεις στις ταρσομετατάρσιες και μεσομετατάρσιες αρθρώσεις
Στις αρθρώσεις αυτές γίνονται μόνο κινήσεις μικρής ολίσθησης.
Οι κινήσεις στις μεταταρσιοφαλαγγικές αρθρώσεις
Γίνονται περιορισμένου εύρους κινήσεις απαγωγής – προσαγωγής. Επίσης γίνονται κινήσεις κάμψης – έκτασης.
Οι κινήσεις στις μεσοφαλαγγικές αρθρώσεις
Οι κινήσεις που γίνονται στις αρθρώσεις αυτές είναι κινήσεις κάμψης – έκτασης και υπερέκτασης (μεγάλο δάχτυλο). Οι μύες που ενεργούν στην κάμψη είναι ο κοινός καμπτήρας των δαχτύλων και ο καμπτήρας του μεγάλου δαχτύλου, ενώ στην έκταση είναι ο κοινός εκτείνοντας τα δάχτυλα και ο κοινός εκτείνοντας το μεγάλο δάχτυλο.
Οι μύες που ενεργούν στα δάχτυλα και το πέλμα
- Ο μακρός καμπτήρας των δαχτύλων. Εκφύεται από τη μέση μοίρα της οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης και καταφύεται με τέσσερις τένοντες στην πελματιαία επιφάνεια της τρίτης φάλαγγας των τεσσάρων τελευταίων δακτύλων. Ενέργεια: Κάμψη των δαχτύλων. Διατηρεί την ποδική καμάρα.
- Ο μακρός καμπτήρας του μεγάλου δαχτύλου. Εκφύεται από την κάτω μοίρα της οπίσθιας επιφάνειας της περόνης και καταφύεται στην πελματιαία επιφάνεια της δεύτερης φάλαγγας του μεγάλου δακτύλου. Ενέργεια: Κάμψη του μεγάλου δαχτύλου. Διατηρεί την ποδική καμάρα.
- Ο μακρός εκτείνοντας τα δάκτυλα. Εκφύεται από τον έξω κόνδυλο της κνήμης, από την κεφαλή και το πάνω μισό της έσω επιφάνειας της περόνης και καταφύεται με τέσσερις τένοντες στη ραχιαία επιφάνεια της τρίτης φάλαγγας των τεσσάρων τελευταίων δακτύλων. Ενέργεια: Έκταση των δαχτύλων και ραχιαία κάμψη της ποδοκνημικής άρθρωσης.
- Ο μακρός εκτείνοντας το μεγάλο δάχτυλο. Εκφύεται από τη μέση της έσω επιφάνειας της περόνης και καταφύεται στη ραχιαία επιφάνεια της δεύτερης φάλαγγας του μεγάλου δακτύλου. Ενέργεια: Έκταση του μεγάλου δαχτύλου και ραχιαία κάμψη της ποδοκνημικής άρθρωσης.
Οι μύες του πέλματος
Οι ραχιαίοι μύες του πέλματος
Αυτοί είναι ο μικρός εκτείνοντας τα δάχτυλα και ο μικρός εκτείνοντας το μεγάλο δάχτυλο.
Οι πελματιαίοι μύες
Αυτοί διακρίνονται:
- Στους έσω πελματιαίους μυς, που είναι ο απαγωγός του μεγάλου δαχτύλου, ο προσαγωγός του μεγάλου δαχτύλου και ο μικρός καμπτήρας του μεγάλου δαχτύλου.
- Στους έξω πελματιαίους μυς, που είναι ο απαγωγός του μικρού δαχτύλου, ο μικρός καμπτήρας του μεγάλου δαχτύλου και ο αντιθετικός του μικρού δαχτύλου. Οι μύες του πέλματος διατηρούν την ποδική καμάρα.
- Στους μέσους πελματιαίους μυς, που είναι ο μικρός κοινός καμπτήρας του μεγάλου δαχτύλου, ο τετράγωνος πελματικός, οι ελμινθοειδείς και οι μεσόστεοι. Οι τελευταίοι διακρίνονται σε ραχιαίους και σε πελματιαίους.
Τα τόξα του ποδιού
Αυτά είναι:
- Το εσωτερικό μακρύ τόξο
- Το εξωτερικό μακρύ τόξο και
- Το εγκάρσιο τόξο
Τα τόξα διατηρούνται από τους συνδέσμους της περιοχής, το σχήμα των οστών και των αρθρικών επιφανειών και από τους μυς που ενεργούν σ’ αυτά.
